De ondernemingszin en levenslust stralen van hem af. We videobellen met Yama Saraj, ooit financieel ondersteund door het UAF en nu werkzaam in Parijs en Eindhoven. Hij kreeg een beurs van een miljardair en begon een startup bij Station F, de grootste startup-campus ter wereld. Zijn droom is om met behulp van technologie een bijdrage te leveren aan de mentale en fysieke weerbaarheid van mensen die wel wat steun in de rug kunnen gebruiken.
‘Voor mijn vrijwilligerswerk bij Techfugees, een non-profit organisatie die vluchtelingen helpt met technologie, ging ik naar de Tech for good-conferentie in Parijs. Daar waren alle grote spelers aanwezig, waaronder Google en Facebook. Bij de borrel raakte ik in gesprek met de voormalig premier van Griekenland, George Papandreous. We spraken over de Europese vluchtelingenaanpak, het negatieve narratief over vluchtelingen en over mijn persoonlijke ervaringen en ambities. Blijkbaar maakte het gesprek indruk op hem, want de volgende dag vertelde hij in zijn keynote speech bij de conferentie over ons treffen de vorige dag.’
Toen ging het ineens heel snel. ‘De directie bij Station F wilde mij spreken. Ze boden mij een innovatiebeurs aan voor mijn startup-idee (waarover later meer); de eigenaar van Station F is een miljardair. Zo ben ik in Parijs terecht gekomen. Nu ben ik bijvoorbeeld in gesprek met het Franse Olympische comité en het Institut Polytechnique de Paris. Er is interesse om iets met mijn project te doen rondom de Olympische Spelen van 2024.’
Yama’s ogen fonkelen. Hij spreekt snel, geanimeerd en heeft ook veel te vertellen. Waar begin je als je zo veel hebt meegemaakt? Hij ziet zichzelf als voormalige vluchteling en ergert zich aan het beeld van de zielige vluchtelingen.
Tijdens mijn studie heb ik gemerkt dat veel mensen lage verwachtingen hebben van vluchtelingen. Het was en is moeilijk om ertussen te komen zonder sociaal en financieel vangnet. Toch denk ik, door er te zijn en blijven knokken, dat ik kan bijdragen aan verandering. Ook al zou ik mislukken, dan kan ik nog steeds deuren openen voor anderen uit de Afghaanse gemeenschap.
Een verschil maken
Nu eerst een paar stappen terug. Met zijn familie vluchtte Yama als elfjarig kind in 1998 uit Afghanistan. ‘We raakten alles kwijt. In Nederland mochten we opnieuw beginnen. Van jongs af aan kregen we mee hoe bevoorrecht we zijn en dat we daarmee de verantwoordelijkheid dragen om iets terug te geven. In Nederland kregen we alle kansen en deze hebben we met beide handen aangegrepen.’
Met zijn moeder, twee broertjes en zusje kwam de familie Saraj terecht in Nederweert-Eind in Limburg. ‘Daar woonden een half miljoen varkens en tweeduizend mensen, vertelt hij lachend. Algauw ben ik in de grote stad in de buurt gaan wonen, Eindhoven.’
‘Via de taalschool, mavo en havo ben ik aan hbo-elektrotechniek begonnen. Algauw besefte ik dat ik meer geïnteresseerd ben in de sociaal-maatschappelijke implicaties van technologie dan in de elektrotechniek zelf.’ Daarom stapte hij na drie jaar studeren over naar Tilburg Universiteit. Daar koos hij voor Internationale economie en financiën en daarna voor een master Strategisch management. In die periode kreeg hij financiële steun van het UAF.
‘Tijdens mijn master deed ik onderzoek naar ondernemerschap in de Brainport regio. De innovatiekracht en de regionale economie in Eindhoven boeiden mij enorm. Dat ik uit een van de armste landen ter wereld kom en opgroeide in een technologisch geavanceerde regio deed me beseffen dat ik de verantwoordelijk draag om een verschil te maken.’
Gezondheidsissues oplossen met technologie
Naast zijn studie was Yama actief met boksen. Dat leverde hem óók een titel op: hij werd Nederlands studentenkampioen voor de TU Eindhoven. Als vrijwilliger gaf hij met veel plezier boksles aan kinderen. Hij reisde daarvoor naar allerlei voormalige oorlogsgebieden, waaronder Kosovo, DR Congo en, toen dat weer mogelijk was, naar zijn geboorteland. ‘Boksen maakt je mentaal sterker, het vraagt discipline en zorgt ervoor dat je stevig op je benen staat.’
De ervaring die hij op deed met de bokslessen combineert hij in de startup met zijn passie voor techniek.
Mijn gemeenschap gaat door meer dan 40 jaar oorlog en hierdoor hebben veel mensen psychische klachten en trauma’s. Echter, we komen ook uit een schaamte- en taboecultuur. Ik ben gaan onderzoeken hoe we sport kunnen inzetten als interventie. Wellicht kunnen we met nieuwe technologieën mentale gezondheidsissues oplossen.
Wat moeten we ons daarbij voorstellen? ‘Met behulp van kunstmatige intelligentie, cameratechnologie en sensoren ontwikkelen we een slimme bokszak met een coaching app. Zo kunnen mensen op een veilige en leuke manier kennis maken met de bokssport en kunnen ze elkaar motiveren door hun resultaten via de app te delen. Dit draagt bij aan mentale en fysieke weerbaarheid, voor iedereen eigenlijk. Ook draagt beweging bij aan de preventie van gezondheidsklachten en het verminderen van zorgkosten.’
Yama koestert de Nederlandse identiteit, die hij omschrijft als direct, to the point, brutaal en soms betweterig. ‘Hier in Frankrijk voel ik me Nederlandser dan ooit, zegt hij grijnzend’. Als student en ondernemer in Eindhoven ervaarde hij soms uitsluiting. ‘Ik kreeg opmerkingen zoals “Wat spreek jij goed Nederlands”. Als je dit 50 keer hebt gehoord, realiseer je je dat dit eigenlijk geen compliment is, maar een laag verwachtingspatroon dat men op je projecteert.’
‘Ik zie Eindhoven nog steeds als mijn stad en ben trots op de innovatieve sector. Echter, in het land van zand en klei kreeg ik maar geen voet aan de grond. Voor een startup moet je wel naar een plek waar mensen in je geloven. In Nederland was ik een vluchteling, in Frankrijk ben ik een expat, een kenniswerker. Dat is bevrijdend voor mijn eigen zelfbeeld en zelfvertrouwen.’ De keuze voor Parijs betekende wel dat hij wéér moest wennen aan een nieuwe taal en cultuur. ‘Mijn leven is een tragedie en een comedy.’
Van 5 tot 11 maart is het project van Yama te zien in het Atelier Néerlandais bij de Paris Fashion Week over het thema Duurzaamheid, gemeenschap en social design.
Yama bij Global Sports Week 2022:
Een kijkje achter de schermen bij Station F met Yama:
Talent mag niet verloren gaan
Geef gevluchte studenten en professionals zoals Yama de kans zich te ontwikkelen. Met jouw donatie maak jij voor hen een wereld van verschil.
Help jij vluchtelingen op weg?
![UAF-logo-staand-zonder-payoff-[RGB]](https://www.uaf.nl/wp-content/uploads/2023/02/cropped-UAF-logo-staand-zonder-payoff-RGB-223x300.png){kind=logo}
