Op 1 september 2019 ben ik door het UAF en Hogeschool Utrecht aangesteld als bijzonder lector voor het bevorderen van duurzame arbeidsparticipatie van vluchtelingen. Een eervolle benoeming en een betekenisvolle uitdaging waar ik dagelijks veel energie van krijg.

Bijna een jaar geleden heb ik mijn openbare les noodgedwongen in een grote, lege collegezaal via een livestream uitgesproken. Een enigszins onwerkelijke ervaring, maar de covid pandemie heeft het belang van mijn bijzondere opdracht eigenlijk alleen maar verder onderstreept. Binnenkort, op 23 april, word ik officieel geïnstalleerd als lector. Een mooie gelegenheid om een korte, tussentijdse balans op te maken.

Urgente uitdagingen

Wat zijn de meest urgente uitdagingen ten aanzien van arbeidsparticipatie van statushouders?

Wat allereerst opvalt is de grote hoeveelheid en diversiteit aan initiatieven die direct of indirect gericht zijn op het bevorderen van arbeidsparticipatie van vluchtelingen. Naast de reguliere wegen naar de arbeidsmarkt worden er, vooral voor sectoren met grote arbeidstekorten, inmiddels veel specifieke trajecten voor statushouders aangeboden. Tussentijdse evaluaties van leerwerk- en schakeltrajecten laten een enorme potentie zien.

Deze trajecten zijn echter vaak kostbaar en complex, met een veelheid aan betrokken partijen, waardoor de opschaling en verduurzaming ervan vaak onder druk komt te staan. Het succes van dergelijke trajecten zien we helaas ook nog te weinig terug in de cijfers. Van een structurele toename van het aantal duurzame arbeidsbetrekkingen van mensen met een vluchtelingachtergrond is nog geen sprake.

Motieven werkgevers

De motieven van werkgevers om statushouders in dienst te nemen variëren van het oplossen van arbeidstekorten tot het realiseren van doelstellingen ten aanzien van diversiteit en inclusief werkgeverschap. Wat het motief van een werkgever ook is, er is altijd een inspanning voor nodig: omgaan met omgevingsfactoren, een goede balans vinden tussen taakeisen en werkvermogen en adequate begeleiding organiseren.

Dit vergt tijd en investeringen van werkgevers en een breed draagvlak vanuit de hele organisatie: directie, leidinggevenden en collega’s op de werkvloer. Werkgevers stellen hierbij vaak hoge eisen, vooral wat betreft de Nederlandse taalvaardigheid van nieuwe medewerkers. Hierdoor lijkt de nadruk vooral te liggen op tekortkomingen en krijgen statushouders vaak onvoldoende gelegenheid om hun kwaliteiten te tonen en te ontplooien.

Effectiever, inclusiever

Aan het werk komen is lastig, maar aan het werk blijven ook. Duurzame arbeidsparticipatie van statushouders, waarbij werkzekerheid, duurzame inzetbaarheid, en ruimte voor ontwikkeling van talent centraal staat, is niet alleen in het belang van het individu, maar ook van werkgevers en de samenleving in het algemeen.

Mijn praktijkgericht onderzoek zal zich daarom, in nauwe samenwerking met het UAF en andere belangrijke stakeholders die hierbij een rol kunnen spelen, in de komende jaren vooral richten op de volgende vragen: Hoe kunnen vraag en aanbod op de arbeidsmarkt effectiever gematched worden?; Hoe kunnen werkgevers hun activiteiten inclusiever organiseren?; Hoe kan de synergie tussen de activiteiten van de vele betrokken partijen versterkt worden, zodat succesvolle initiatieven effectiever verduurzaamd en opgeschaald kunnen worden?

Ik dank het UAF voor het in mij gestelde vertrouwen en hou u graag op de hoogte van de voortgang van dit onderzoek.

Leendert de Bell, bijzonder lector bevorderen van duurzame arbeidsparticipatie van vluchtelingen (leendert.debell@hu.nl)