Vanavond om acht uur ben ik twee minuten stil. Honderdtwintig seconden. Ik kijk ernaar uit, hoe gek dat misschien ook klinkt. Altijd al gedaan. Als het even kan neem ik op 4 mei vrij van mijn werk en veeg ik mijn agenda leeg. Dit jaar lukte het.

‘Vrijheid is niet vanzelfsprekend’, schreef ik in mijn column in het kwartaalblad voor donateurs van het UAF. ‘Vrijheid vergt inzet en dagelijks onderhoud. Vrijheid heeft bescherming nodig. Het is keihard werken, maar een dankbare taak. Iedere dag weer.’ Mede daarom ben ik vanavond om acht uur stil. Ik denk aan de Nederlandse oorlogsslachtoffers tijdens de Tweede Wereldoorlog, aan de veteranen die nog leven, eigenlijk aan iedereen die eraan bij heeft gedragen dat ik in vrijheid leef in het land dat mij in 1990 ontving.

In Het verstoorde leven las ik over Etty Hillesum. Aan haar denk ik vanavond. Ik las De Keuze van Edith Eva Eger. Aan haar denk ik vanavond. Ik las over het dorp in tijden van oorlog in De Vergelding van Jan Brokken. Ook aan dat verhaal denk ik vanavond. Net zoals ik denk aan de verhalen van Peter Hein en Merlyn Frank uit De Volkskrant van afgelopen weekend, over ouders die hun kinderen afstonden in de hoop op een beter leven voor die kinderen. Frank: ‘Ik blijf het moeilijk vinden om erover te vertellen maar ik doe het wel, uit respect voor de mensen die me hebben gered. Als wij er niet over praten, is het of het nooit gebeurd is.’

En ik denk aan mijn jaren in de gevangenis in Iran, aan de jaren die eraan vooraf gingen en aan de jaren die erna kwamen. Dit jaar ben ik dertig jaar in Nederland. De herinneringen aan het geweld, het conflict, de vernederingen, de dictatuur, de gevangenis, het verlies, ze zijn niet gewist. Maar gek genoeg bezorgen deze nare herinneringen me op 4 mei kippenvel, in plaats van dat er tranen over mijn wangen lopen. De stilte in het land zorgt voor verbinding met mijn wond.

Pijn en verdriet kunnen eenzaam zijn, maar op 4 mei om 20.00 uur ‘s avonds ben ik niet alleen. We doen het samen en allemaal tegelijk: jong, oud, mensen met of zonder oorlogservaring, met of zonder migratieachtergrond. Iedereen staat stil bij de betekenis en erfenis van oorlog, de slachtoffers en de overlevenden. Die gezamenlijkheid jaagt mijn angst even weg. De verbondenheid geeft moed.

Daarom kijk ik er zo naar uit. En ik hoop dat het nog heel lang zo zal zijn, dat de vlam van generatie op generatie zal worden doorgegeven. Want de herinneringen zullen nooit worden gewist, de pijn en het verdriet gaan niet weg. Er is geen dag dat ik niet aan onvrijheid denk. Vrijheid is geen vanzelfsprekendheid. Het is keihard werken, iedere dag weer.

Mardjan Seighali, directeur

Foto: Mona Alikhah. Uit haar serie ‘Be empty of worrying!’​ (www.monavid.com)