‘Voor 39% van de statushouders zou het volgen van onderwijs/opleiding een goede weg naar werk zijn, terwijl – naar schatting van gemeenten – slechts 16% van de statushouders naar onderwijs/opleiding is uitgestroomd.’ Dit staat in de Monitor gemeentelijk beleid arbeidstoeleiding vluchtelingen 2018. Net als vorig jaar is het percentage statushouders dat een opleiding volgt erg laag, zelfs onder jongvolwassenen met recht op studiefinanciering. Het UAF vindt dit zorgelijk en pleit ervoor bij gemeenten om de knelpunten regionaal zo snel mogelijk in kaart te brengen en op te lossen.

In 2018 is driekwart van de Nederlandse gemeenten vertegenwoordigd in de monitor en daarmee is het rapport representatief voor alle gemeenten. Het UAF heeft input gegeven voor de vragenlijst die aan gemeenten is voorgelegd. Ook heeft het UAF meegedacht over de conclusies en aanbevelingen die voortvloeien uit de resultaten van het onderzoek.

Meer gerichte begeleiding

Wat het UAF positief vindt, is dat veel gemeenten de begeleiding van statushouders hebben verbeterd, vooruitlopend op de plannen van minister Koolmees. Steeds meer gemeenten hebben dedicated teams voor statushouders. Zo bouwen zij expertise en kennis op over de doelgroep. Verder vinden we het een goede ontwikkeling dat gemeenten steeds meer belang hechten aan extra ondersteuning van statushouders op weg naar werk. Vanuit de Participatiewet hebben gemeenten die opdracht ook.

Verschillen tussen gemeenten

Wat we zorgelijk vinden, is dat de kansen van statushouders nog steeds grotendeels afhankelijk zijn van de gemeenten waarin zij worden geplaatst. En de verschillen tussen gemeenten zijn (te) groot, bijvoorbeeld als het gaat om onderwijsmogelijkheden voor statushouders. Andere zorgelijke punten die uit het onderzoek naar voren komen:

• Slechts 16% van de statushouders is gestart met onderwijs, terwijl voor 39% onderwijs of een opleiding een goede weg naar werk zou zijn.
• Gemeenten beschikken niet over financiële middelen om schakeljaren of andere studievoorbereiding te bekostigen. Zo’n voorbereidend programma is vaak cruciaal om het taalniveau te verhogen en te wennen aan het onderwijssysteem.
• Slechts in de helft van de gemeenten bestaat de mogelijkheid voor statushouders ouder dan 30 jaar om met behoud van uitkering een opleiding te volgen.
• De arbeidstoeleiding is sterk gericht op een snelle uitstroom naar werk. Gemeenten lijken minder bezig met de vraag wat nodig is om meer duurzame uitstroom naar de arbeidsmarkt te realiseren.

Plannen Koolmees

Met de invoering van het nieuwe inburgeringsbeleid, zoals dit is voorgesteld door minister Koolmees, worden veel van deze knelpunten mogelijk opgelost. Maar het duurt nog enkele jaren voordat dit beleid is uitgewerkt en ingevoerd. Daarom blijft het UAF lokale overheden, onderwijsinstellingen en werkgevers aanmoedigen om effectief met elkaar samen te werken en obstakels weg te nemen voor talentvolle nieuwkomers.