Banen zijn er volop in de zorgsector en in ons land zijn ook heel wat statushouders met werkervaring in de zorg. Toch duurt het vaak jaren voordat deze zorgprofessionals hier kunnen doen waar ze goed in zijn: medische zorg verlenen aan patiënten. 

Zorgprofessionals van buiten de EU moeten eerst de medische assessmentprocedure doorlopen en hun BIG-registratie halen (voor beschermde beroepen in de zorg) voordat zij hier hun vak mogen uitoefenen. Dit is een complexe procedure die in de praktijk vaak drie tot vier jaar in beslag neemt. 

Eén van de obstakels waar gevluchte zorgprofessionals mee te maken hebben, is de beperkte toegang tot meeloopstages, supervisieplekken en banen in de zorg. Zij missen het ‘via-via-netwerk’, waar veel geneeskundestudenten gebruik van kunnen maken die hier geboren en getogen zijn, en komen daardoor moeilijker binnen bij zorginstellingen. Om die reden zet het UAF samen met zorginstellingen en koepelorganisaties een netwerk van medische mentoren op. Dit project wordt mogelijk gemaakt door het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid.

Doel van het project

Het doel van het project is om de verbinding tot stand te brengen tussen gevluchte zorgprofessionals en de gezondheidszorgpraktijk en deze duurzaam te verankeren. Dit gebeurt door mentorkoppels te vormen op de werkvloer bij zorginstellingen. De mentoren spelen een cruciale rol voor gevluchte zorgprofessionals om binnen te komen, de sector te leren kennen en vervolgens hun bijdrage aan de zorg te kunnen leveren. Voor de mentoren zelf levert het contact met een vakgenoot uit een andere cultuur ook veel op, zoals een bredere horizon.

De voorlopige resultaten van het project zijn veelbelovend: eind 2022 waren er tien zorginstellingen betrokken en 54 mentorkoppels gevormd (op de werkvloer en daarbuiten, met vrijwilligers). Eén mentorkoppel, Yumna en Marga, komt hieronder aan het woord.

Mentoring op de werkvloer: Yumna en Marga

Yumna Assakaf vluchtte met haar man en kindje voor de oorlog in Jemen en is nu vijf jaar in Nederland. In Jemen was ze bezig met haar specialisatie als arts Interne Geneeskunde. Hier moet ze grotendeels opnieuw beginnen: de taal leren, haar BIG-registratie halen als basisarts en daarna opnieuw de collegebanken in om zich (opnieuw) te specialiseren in de Interne Geneeskunde. Het UAF helpt haar hierbij op weg, met advies, begeleiding, financiële steun en een medische mentor. Via het project kwam ze in contact met Marga, die bij OLVG werkt. 

Marga: ‘Ik ben docent bij het klinisch trainingsonderwijs voor Interne Geneeskunde en begeleid steeds gedurende drie weken VU-studenten die net hun bachelor hebben afgerond en beginnen aan hun eerste co-schap. Dit was een goede instroomplek voor Yumna met een mooi raakvlak met haar opleiding in Jemen. De IG heeft patiënten met een zeer divers ziektebeeld en Yumna heeft met veel patiënten kunnen spreken. Ik zocht de patiënten uit, niet de makkelijkste want dat kon Yumna prima aan, en zat bij de gesprekken. Al was het maar om sommige woorden en uitdrukkingen uit te leggen, zoals ‘flauwvallen’ en ‘oorsuizen’. Na die drie weken ben ik met Yumna nog wat langer doorgegaan met het oefenen van individuele gesprekken. Het was voor mij ook een nieuw avontuur, we hebben het heel leuk gehad samen. De studenten waren ook heel enthousiast over Yumna’s aanwezigheid, zij leerden er ook van. Met dank ook aan de vakgroep Interne Geneeskunde voor hun positieve aandeel!’ 

Yumna: ‘Ik heb heel veel geleerd en alle studenten in de groep waren heel aardig. In het begin vond ik het lastig: ze waren jonger dan ik en ze praatten heel snel. Maar al gauw bleek dat ze heel aardig waren en dat ze me graag wilden helpen als ik iets niet begreep. Het was voor mij een bijzondere periode. De eerste dag was ik heel zenuwachtig: ik was bang voor het oordeel van de anderen, bang voor het opnieuw moeten beginnen in een andere taal, het was heel spannend. Marga zei tegen me: geen vraag is dom, wees open over je onzekerheid. Elke week werd mijn onzekerheid hierdoor minder en ik heb heel veel geleerd. Na zes jaar heb ik voor het eerst weer contact gehad met patiënten. Hier kon ik weer op de werkvloer zijn en mijn vak uitoefenen. Ik had mijn vak erg gemist!’

Een kritische noot is er ook, over de lange route naar de arbeidsmarkt die gevluchte zorgprofessionals in Nederland moeten afleggen voordat de aan de slag kunnen. Yumna: ‘Het hele traject is wel taai: het duurt nu bijna vijf jaar en er komt nog wel een jaar bij voordat ik mijn BIG-registratie heb. Dat komt deels door corona maar het zou sneller kunnen. Ik denk dat het goed is als er meer gekeken wordt naar nieuwe Nederlanders, welk beroep ze hadden ze in het land van herkomst en wat ze willen doen in Nederland.’ Marga: ‘Meer maatwerk met praktijklessen en de processen inrichten op de persoon. Dat zou schelen in tijd en motivatie.’ 

Hoe kijkt Yumna als nieuwkomer naar de zorgcultuur in Nederland? Yumna: ‘De opleiding IG is inhoudelijk bijna hetzelfde als in Jemen. Het proces van diagnosticeren is wel heel anders. Hier is het teamwork en niet de verantwoordelijkheid van één arts. Je kan iemand raadplegen, je hebt ruimte om vrij te werken, zonder stress en druk.’ Ze vertelt verder: ‘In Jemen moeten patiënten de onderzoeken zelf betalen. Daarmee heb je als arts de verantwoordelijkheid om snel te handelen en snel conclusies te trekken. Je stelt alleen medische vragen en kijkt niet naar de patiënt als geheel. De studenten hier hadden zoveel aandacht voor het welbevinden van de patiënt! In het begin vond ik dat heel onlogisch maar tijdens mijn stage viel het kwartje. De patiënt is niet alleen zijn ziekte of symptomen maar ook: wat is de prioriteit van de patiënt, wat verwacht de patiënt van het ziekenhuisbezoek?’
Terugkijken zegt Marga over het mentoringtraject: ‘Het was zo leuk en inspirerend; voor Yumna, voor mij en ook voor de VU-studenten. Ik vond het heel mooi om aan Yumna’s ontwikkeling bij te dragen. Als je helemaal geen contact hebt met de werkvloer dan is de BIG-(her)registratie heel taai. Dat heb ik zelf ook ervaren. Het is zoveel leuker als je een patiënt voor je hebt en op de ziekenhuisvloer kan rondlopen. Binnenkort komt de volgende buitenlandse student die aansluit bij de vaste groep studenten van de VU.’ 

Het UAF-project ‘Haal gevluchte zorgprofessionals uit de wachtkamer’ heeft al veel nieuwe contacten en praktijkervaringsplekken voor gevluchte zorgprofessionals opgeleverd. Het project loopt tot en met december 2023 en richt zich tot die tijd vooral op duurzame verankering van de verbindingen die tot stand zijn gebracht. 

Zie ook: 
    •    Interview met Sinidu (uit Ethiopië) en Stannie (mentor)
    •    Wat het UAF doet voor gevluchte zorgprofessionals